‘विश्व मराठी संमेलन-२०२४'मध्ये मान्यवरांची मांदियाळी
नवी मुंबई : भारताच्या स्वातंत्र्याच्या या अमृत काळात आपण सर्वांनी मिळून आपल्या अमृतवाणी मराठीचा जगभरात प्रसार करण्यासाठी सामुहिक प्रयत्न करु या, असे प्रतिपादन राज्यपाल रमेश बैस यांनी वाशी येथे केले.
‘विश्व मराठी संमेलन-२०२४'चा उद्घाटन सोहळा वाशी येथील सिडको प्रदर्शन केंद्र येथे संपन्न झाला, त्यावेळी ते बोलत होते
आपल्या मनोगताच्या सुरुवातीलाच मराठी समजत असली तरी मला मराठी अस्खलितपणे बोलता येत नाही याची दिलगिरी राज्यपाल बैस यांनी व्यवत केली. महाराष्ट्राच्या संस्कृती आणि परंपरांशी संबंधित विविध पैलुंवर चर्चा करण्यासाठी पुढील ३ दिवसांत ‘विश्व मराठी संमेलन'मध्ये संगीत, साहित्य, मनोरंजन, पुस्तक वाचन सत्र आणि भरपूर चर्चा, असे विविध कार्यक्रम होणार आहेत, याबद्दल राज्यपालांनी आयोजकांचे अभिनंदन केले.
दर्पणकार बाळ शास्त्री जांभेकर यांची आवर्जून आठवण काढून राज्यपाल म्हणाले, संत ज्ञानेश्वर, संत नामदेव, चक्रधर स्वामी, संत तुकाराम, संत रामदास आणि महाराष्ट्रातील अनेक संतांचे केवळ महाराष्ट्रातील जनतेनेच नव्हे तर संपूर्ण मानवजातीने कृतज्ञ असले पाहिजे.ज्यांनी आपल्याला चांगले जीवन जगण्याचा मार्ग दाखविला. मराठी भाषेला वैभव मिळवून देणाऱ्या संतांचा आणि समाजसुधारकांचा मोठा वारसा असलेले महाराष्ट्रातील लोक खरेच भाग्यवान आहेत. दुर्दैवाने आज केवळ मराठीच नाही तर हिंदीसह भारतातील सर्व भाषांसमोर आव्हाने आहेत. ‘माझा मराठा चि बोलू कौतुके' असे संत ज्ञानेश्वरांनी अभिमानाने सांगितले होते. महात्मा फुले, सावित्रीबाई फुले, लोकमान्य टिळक, आगरकर, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि इतर समाजसुधारकांचेही आपण ऋणी असले पाहिजे, ज्यांनी मराठीत जनमानसाचे प्रबोधन आणि प्रबोधन केल्याचे राज्यपाल रमेश बैस यांनी सांगितले.
राज्यपाल या नात्याने मी अनेकदा वेगवेगळ्या देशांतील मुत्सद्दींना भेटतो. ते त्यांच्याच भाषेत बोलतात, मी त्यांच्याशी हिंदीत बोलतो, असे ते अभिमान म्हणाले. समाजातील प्रभावशाली लोकांनी इंग्रजी बोलणे श्रेयस्कर मानले तर निश्चितच इतर सर्वजण त्यांचे पालन करतील. भगवद्गीतेत म्हटल्याप्रमाणे कोणतीही महान व्यक्ती कोणतेही काम करत असली तरी सामान्य लोक त्यांचे अनुकरण करतात. तो जे काही मानक ठरवतो, संपूर्ण जग त्याचे पालन करते. इंग्रजी ही उच्चभ्रू वर्गाची भाषा आहे, असा खोटा समज समाजातील सुशिक्षित आणि प्रभावशाली लोकांनी पसरविला आहे. आधुनिक शिक्षण वगैरे घेण्यासाठी इंग्रजी अनिवार्य भाषा आहे. गेल्या काही वर्षांत अनेकांनी मराठी, हिंदी, तेलुगू, तामिळ, कन्नड माध्यमांच्या शाळांमधून आपली मुले काढून घेतली आहेत, अशी राज्यपाल बैस यांनी व्यवत केली.
सध्याच्या काळात आंतरराष्ट्रीय शाळांचे युग आले. शिक्षक पालकांना घरातही मुलांशी इंग्रजीत बोलण्यास सांगू लागले. त्यामुळे भाषिक विभागणी झाली आहे. एक वर्ग आहे जो इंग्रजी बोलू शकतो, आणि दुसरा वर्ग आहे जो इंग्रजी बोलू शकत नाही. इंग्रजी भाषेमुळे झालेल्या या ध्रुवीकरणाचा प्रादेशिक भाषांच्या अभ्यासावर परिणाम झाला आहे. आज आपल्या अनेक मुलांना मराठी, हिंदी आणि इतर भाषा लिहिता-वाचता येत नाहीत.
आपण फिल्म स्टार्सची पुजा करतो. पण, आपण अनेकदा पाहतो की, आपले अनेक सिनेतारक आपल्या हिंदी चित्रपटांच्या मुलाखती इंग्रजीत देतात. अनेक वेळा त्यांच्या हिंदी संवादांची स्क्रिप्ट इंग्रजीत लिहावी लागते. एखादी भाषा जनतेला बोलायची असेल तर ती लोकांना आवडली पाहिजे, श्रीमंत आणि प्रभावशाली लोकांनी ती आचरणात आणली पाहिजे. त्या काळात, भारत सरकारच्या सेवेत असलेल्या इंग्रजांना भारतीय भाषांचा अभ्यास करण्यासाठी वार्षिक अनुदान दिले जात असे. गंमत म्हणजे आज भारतातील भारतीय भाषा शिकण्यास प्रोत्साहन देण्याची वेळ आली आहे.
माझा जन्म महाराष्ट्राजवळील रायपूर येथे झाला. कुशाभाऊ ठाकरे माझे राजकीय गुरु होते. स्वामी विवेकानंद शीला स्मारकाचे निर्माते एकनाथ रानडे यांच्याकडूनही मला खूप आपुलकी मिळाली. जागतिक भाषांच्या अभ्यासावरुन श्रीमंत देशांच्या भाषा शिकण्याकडे लोकांचा कल असतो. जर तुम्ही संपत्ती आणि समृध्दीचे निर्माते झालात तर लोक तुमची भाषा शिकतील.
मराठी जगातील सर्वाधिक बोलल्या जाणाऱ्या २० भाषांपैकी एक आहे. तरुणांमध्ये मराठी लोकप्रिय करण्यासाठी प्रयत्न केले पाहिजेत. मराठी भाषेतील विविध बोलींतील साहित्याच्या संवर्धनासाठी प्रयत्न व्हायला हवेत, असे आवाहन राज्यपाल बैस यांनी यावेळी केले.
यावेळी ‘मराठी भाषा विभाग' मंत्री दीपक केसरकर यांनीही मनोगत व्यवत केले. तर प्रास्ताविकामध्ये अपर मुख्य सचिव मनिषा पाटणकर-म्हैसकर यांनी ‘मराठी भाषा विभाग'च्या माध्यमातून मराठी भाषा संवर्धनासाठी होत असलेली विविध कामे, उपक्रम तसेच ‘विश्व मराठी संमेलन'मध्ये आयोजित विविध कार्यक्रम आणि उपक्रमांची माहिती उपस्थितांना दिली.
या कार्यक्रमाच्या निमित्ताने राज्यपाल बैस यांच्या हस्ते ‘ग्रंथाली प्रकाशन'च्या निवडक रवींद्र शोभणे पुस्तकाचे प्रकाशन संपन्न झाले. तसेच परदेशातील विशेषतः अमेरिकेतील पहिली ते दहावीच्या विद्यार्थ्यांना मराठी भाषा शिकविणे, मराठी भाषा शिकवण्यासाठी त्याचा अभ्यासक्रम तयार करणे, मराठी भाषेच्या परीक्षा घेणे आणि मराठी भाषा उत्तीर्ण असल्याचे प्रमाणपत्र देणे, यासाठी मराठी भाषा विभाग, महाराष्ट्र राज्य आणि बृहन्महाराष्ट्र मंडळ, अमेरिका यांच्यातील सामंजस्य कराराचे आदान-प्रदान राज्यपालांच्या उपस्थितीत संपन्न झाले.
कार्यक्रमात आभार डॉ. शामकांत देवरे यांनी मानले. तर कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन सुप्रसिध्द निवेदिका मृण्मयी भजक यांनी केले.
